Beeld: Nadia Pepels
15 december 2021
Het dagboek van IJsselmonde
Leestijd: 4 minuten
Als we de leefwereld van de bewoners begrijpen, kunnen we de wijk waarderen vanuit de beleving. Architecten Nadia Pepels en Elsebeth te Kiefte halen in workshops in winkelcentrum Keizerswaard op welke plekken belangrijk zijn voor de inwoners van IJsselmonde. Onder het winkelend publiek gaan zij op zoek naar hun herinneringen en dromen en verwerken deze tot een levendige tekening.
De tuinstad is ontworpen als instrument voor het maken van zelfstandige, stedelijke gemeenschappen in een landelijke omgeving. Mensen zouden kunnen wonen in een ontspannen sfeer, gescheiden van het werkgebied, met korte afstand naar een kern van voorzieningen en op “kinderwagen afstand” naar het groen.
Tuinstad van nu
IJsselmonde is zo’n tuinstad met groenstroken en een kern van voorzieningen in winkelcentrum Keizerswaard. Klinkt ideaal, maar de praktijk blijkt toch anders. Een wandeling binnen een straal van 10 minuten rondom Keizerswaard leert ons: de functionele opzet creëert in de bebouwde omgeving juist statische plekken. Brede straten met veel auto’s en gesloten, hoge gebouwen: de publieke ruimte is naar binnen gekeerd, communiceert niet en voelt anoniem. Sluit de ruimtelijke ordening van de tuinstad vandaag nog aan bij de behoeftes van het leven in de stad? Om daarachter te komen en om samen na te denken over de toekomst van IJsselmonde en de tuinstad vragen we ons af: hoe wordt de wijk ervaren door de huidige bewoners?
Dromen en herinneringen
We zijn vanuit winkelcentrum Keizerswaard het gesprek met de bewoners aangegaan door te praten over herinneringen en dromen. In het Dagboek van IJsselmonde brengen we de verhalen in kaart. Waar hebben herinneringen zich afgespeeld en waar wordt over gedroomd?
Tijdens onze gesprekken met de bewoners spraken we vooral ouderen, jongeren en kinderen met hun ouders. De ouderen zijn tevreden met het winkelcentrum als centrale plek, waar ze wat aanspraak hebben, koffie drinken bij de Hema en boodschappen doen. Ze hebben weinig wensen voor hun eigen generatie, maar zijn de jongeren niet vergeten. “Voor ons ouderen is alles oke maar de jeugd, die verveelt zich!”. (Natuur)-speeltuinen, voetbalvelden, sportverenigingen, jongerencentra en betaalbare (studenten) woningen zijn de wensen. Het winkelcentrum als ‘kloppende kern’ voldoet niet meer aan de behoeftes van alle generatie bewoners.
Opvallend is dat de jongvolwassenen en starters lijken te ontbreken tussen het winkelend publiek. Zo blijkt: voor een café of leuke winkel moet je sowieso de wijk uit. De diversiteit aan winkels in Keizerswaard is sterk afgenomen en de sfeer wordt als ongezellig ervaren. “Wat moeten we met 5 opticiens en 4 apotheken? De wekelijkse (verse) markt buiten is erg mager en dit terwijl de wijk, rijk aan culturen, veel meer te bieden heeft.” Wijkcentrum de Klimmende Bever wordt gemist: dat was dé plek waar werd getrouwd, muziek gemaakt en gelezen in de bibliotheek. Was de succes van dit gebouw te danken aan de rijkheid van functies voor alle leeftijden?
Jong of oud, iedereen is blij met de ruime opzet en het groen in de wijk, met als toppunt voor buitenactiviteiten Park de Twee Heuvels. Wel is er behoefte om de publieke ruimte te verbeteren zodat het kleurrijker, schoner, levendiger en veiliger is. In de leegtes van de wijk hangen jongeren die zich vervelen, waardoor anderen zich weer onveilig voelen. Wat is er voor nodig om meer levendigheid en activiteit in de publieke ruimte van heel de wijk te krijgen?
Een bewoner viel op door haar energie en ideeën om een leegstaande school in de wijk te transformeren. Zijn initiatiefnemers zoals zij niet juist heel gewenst om meer programma te definiëren? Het zet ons aan het denken: hoe kun je de eigen energie uit de wijk kracht geven om de gemeenschap te bevorderen?
De tuinstad IJsselmonde
De ruime, groene opzet en de rust van de tuinstad worden door alle bewoners gewaardeerd. Het winkelcentrum Keizerswaard, de centrale en enige plek van interactie, voldoet daarentegen niet meer aan de behoeften van de verschillende generaties. Er is een gebrek aan diversiteit in voorzieningen, verblijfsplekken en gezelligheid. Door een gebrek aan activiteit in de wijk, ontstaat er onveiligheid.
Het verzamelen van verhalen in Het dagboek van IJsselmonde leert ons waar activiteit en het samen leven afspeelt, maar dus ook waar niet. De gekleurde thema’s op de kaart ordenen de activiteiten en wensen. De tekortkoming en de potentie van de structuur van de tuinstad wordt in de tekening met elk verhaal een stukje zichtbaarder. De weergave van deze sociale beleving is een goed aanknopingspunt om verder te praten over het toekomstbestendig maken van de tuinstad