07 februari 2023

Terugblik workshop ‘Verhalen uit de buurt’

Leestijd: 4 minuten

• Buitenstad
• Wonen

Hoe haal je verhalen uit de buurt op en verbind je ze aan stedelijke ontwikkeling? Een terugblik op de workshop over verhalen als methodiek in de tentoonstelling ‘Binnenstad | Buitenwijk: Verhalen uit de buurt’.

Op woensdag 26 januari organiseerden Frank van Wijngaarden (gemeente Rotterdam) en Hedwig van der Linden (Dérive) de workshop ‘Verhalen uit de buurt’. Deze vond plaats in de tentoonstelling ‘Binnenstad | Buitenwijk: Verhalen uit de buurt’ in OMI. De tentoonstelling deelt perspectieven op twee karakteristieke Rotterdamse wijken: het Oude Westen en Groot-IJsselmonde. Een grote verzameling foto’s, werk en ontwerptekeningen tonen verschillende methodes om met een wijk te werken aan nieuwe toekomstscenario’s.

Leef- en systeemwereld

Een overkoepelende vraag die de tentoonstelling doet rijzen is: hoe verhoudt deze manier van werken aan een wijk vanuit de leefwereld zich tot de systeemwereld van wijk- en gebiedsontwikkeling? Met meer dan twintig aanwezigen gingen de genodigden onder leiding van Chris Luth in gesprek over verhalen in relatie tot de stad- en gebiedsontwikkeling. Wat zijn verhalen? Waar zet je ze voor in, met welk effect? Wat heb jij met verhalen te maken in jouw dagelijks werk? Er was een goede mix aanwezig, waaronder medewerkers van de gemeente lokale (wijk)initiatieven, het wijktheater en sociologen.

Hedwig van der Linden van Dérive trapte af met een toelichting over de tentoonstelling in de setting waarvan deze bijeenkomst plaatsvindt. Het is geen statische tentoonstelling, maar fungeert als werkplaats en ontmoetingsruimte. Zo vonden er eerder ook workshops met leerlingen van KC Het Oude Westen plaats. Vervolgens lichtte Frank van Wijngaarden aan de hand van een persoonlijk verhaal zijn reis naar zijn huidige werk en relatie tot verhalen toe.

Wat is een verhaal?

De voorstelronde werd gecombineerd met wat uiteindelijk een oefening in definitievorming werd: wie ben je, wat doe je en hoe relateert wat je doet aan verhalen? “Een verhaal is een vorm om iets mee te bereiken, werkt verbindend en is een waarheid. Een verhaal geeft een podium, heeft impact, maakt mens en verrijkt”, zeiden meerdere mensen. Maar, zo werd opgemerkt, “een verhaal kan ook gevaarlijk zijn”. Denk aan het effect van een (negatief) verhaal over een groep, maar ook over een buurt of stad. Daarnaast werd opgemerkt te erkennen dat er sprake is van een dominant verhaal, ook wel ‘een waarheid’, waartegenover alternatieve verhalen geplaatst kunnen en moeten worden.

Kloof tussen leef- en systeemwereld?

Vervolgens lag de hoofdvraag op tafel: wat is de relatie tussen de leef- en de systeemwereld? Hierbij kan worden uitgegaan van een kloof, maar werd geconstateerd dat er ook overlap is. In vele antwoorden schuilde de veronderstelling dat er in ieder geval een kloof aanwezig. Waarna een ander zich afvroeg, is er werkelijk een kloof? Of kunnen we spreken van overlap? En als er een kloof is, waartussen precies? Tussen mensen, methodes of visies? Mensen uit de systeemwereld leven immers ook in de leefwereld, de systeemwereld is ontstaan vanuit de leefwereld: daarmee bestaan ze altijd in en door elkaar. Tegelijkertijd benadrukten veel aanwezigen de afstand en het onbegrip tussen verhalen uit de leefwereld en de acties vanuit de systeemwereld. Een ander geluid dat werd ingebracht: moeten we ook niet meer verhalen uit de systeemwereld horen?

Verhalenatelier

Moderator Chris Luth schreef live mee terwijl hij het gesprek leidde. De bevindingen die hij optekende zijn in het beeld hierboven terug te lezen. Luth rondde de bijeenkomst af met de vraag: Wat nemen we mee uit het gesprek? “Meer momenten waarop verhalen bij elkaar komen, tegenspraak bieden tegenover het dominante verhaal en meer tijd en geld naar verhalen als methodiek bij projectteams.”

Onderzoeker en stadsgeograaf Els Desmet vulde later aan: ‘Het stemt me hoopvol om in een ruimte te zitten waarin zo veel verschillende mensen met hetzelfde bezig zijn; namelijk het zichtbaar en hoorbaar maken van verhalen van mensen die leven, wonen en werken in Rotterdam. Ook vind ik het hoopvol dat de meeste aanwezigen ook belangrijk vinden hoe je vervolgens de opgedane kennis, wijsheden en ervaringen uit de stad daadwerkelijk van invloed kunt laten zijn: strategische beslissingen, planvorming, beleid en de uitvoering ervan.’

Vanuit de gemeente wordt verkend om een verdere vorm te geven aan een reizend verhalenatelier om letterlijk en figuurlijk ruimte te maken voor reflectie en verdieping op de verschillende methodes die de deelnemers en andere stadmakers toepassen voor het werken met verhalen.